شاخه ی مرجانیان
شاخه ی مرجانیان
مرجانیان (Cnidaria) پست ترین جانورانی هستند که بافت های مشخص دارند.مرجانها به طور منفرد یا دسته جمعی به سر می برند و بر دو نوع اند :1- پولیپ (Polyp) که دارای بدن بدن لوله ای می باشد و یک انتهای آن بسته و چسبیده است و در انتهای دیگر یک دهان مرکزی وجود دارد که معمولا اطراف آن را شاخک های نرم احاطه کرده است .2- مدوز (Medusa) که به طور آزاد شنا می کند ، بدنش ژلاتینی و به شکل چتر و از شاخکهایی حاشیه گذاری شده است و در برجستگی مرکزی سطح مقعر آن دهانی دیده می شود .
صفات اختصاصی :1- تقارن شعاعی در حول محور دهانی – مقابل دهانی (Oral-Aboral) ، تقارن دو شعاعی در بعضی از آنتوزوآ ، سر و حلقه و بند وجود ندارد .2- بدن از دو لایه ی سلولی ،یک اپیدرم خارجی(اکتودرم) و یک گاسترودرم (Gastrodermis) درونی (گاسترودرم درونی به منزله ی آندودرم است) تشکیل شده و میان دو لایه ی مزبور به مقدار کم یا زیاد تیغه ی میانی یا مزوگله (Mesoglea) وجود دارد ؛ نماتوسیستها (کپسول های نیش زننده) در یک یا هر دو لایه جای دارند .3- اسکلت آهکی یا شاخی است و یا از هیچکدام نمی باشد . الیاف عضلانی در اپیتلیا (Epithelia- بافت پوششی) دیده می شود .4- دهان از شاخکهای نرم احاطه شده و به یک حفره ی هاضمه ی کیسه مانند به نام اندرون (Enteron) متصل می گردد . اندرون ممکن است منشعب یا به وسیله ی دیواره هایی تقسیم بندی شده باشد ؛ مقعد وجود ندارد .5- خون و اندام های تنفسی و وازنش دیده نمی شود .6- شبکه ی منتشری از سلول های عصبی در دیواره ی بدن که فاقد سیستم عصبی مرکزی است ؛ بعضی از آنها دارای لکه های چشمی یا استاتوسیت (Statocysts) می باشند .7- تکثیر معمولا به وسیله ی تناوب تولید مثل انجام می گیرد ، یعنی با جوانه زدن غیر جنسی در مرحله ی چسبیده یا پولیپ و تکثیر جنسی به وسیله گامت ها در مرحله ی آزاد یا مدوز ؛ یک جنسی یا دو جنسی ، بعضی دارای غدد تناسلی ساده ولی بدون مجاری جنسی می باشند ؛ تقسیم هولوبلاستیک (Holoblastic) است .لارو ، پهن و مژکدار است و به نام پلانولا (Planula) نامیده می شود .
اندازه :پولیپ های هیدروئید انفرادی معمولا میکروسکوپی هستند ، ولی درازای کلنی های گونه های مختلف از چند میلیمتر تا 2 متر می رسد . قطر عروس های دریایییا مدوزهای رده ی سیفوزوآ از دوازده میلیمتر تا 2 متر است ، بزرگترین آنها سیانه آ آرکتیکا (Cyanea arctica) دارای شاخکهایی به طول تا 10 متر است .
· از کتاب جانورشناسی عمومی ، تألیف دکتر طلعت حبیبی (1385)